Szanowni Państwo,
Posiadanie strategii rozwoju jest dla każdego samorządu lokalnego sprawą o pierwszoplanowym znaczeniu, potwierdzającą świadomy i celowy charakter podejmowanych przez władze samorządowe przedsięwzięć.
Biorąc to pod uwagę, władze miasta za pośrednictwem Społecznego Komitetu Koordynującego opracowały dokument planistyczny, zawierający priorytety, cel
i kierunki strategiczne rozwoju miasta na najbliższe 7 lat. Dokument ten, który obecnie przekazujemy do rąk Państwa, zatwierdzony został uchwałą Rady Miejskiej z dnia 29 grudnia 1999 r.
Główny cel strategii zdefiniowany został w jej misji, która za przedmiot wszelkich działań stawia ludzi, ich wolności i zdolności oraz wspieranie ich wysiłków w gospodarce, życiu społecznym i kulturalnym. Tak postawiony cel zapewnia możliwie szerokie ujęcie potrzeb i oczekiwań społeczeństwa miasta
w programowaniu przedsięwzięć rozwojowych.
Po analizie uwarunkowań rozwoju, podjęliśmy decyzję o wyborze typu strategii, zakładającej wykorzystanie silnych stron miasta w połączeniu z szansami jego rozwoju. W przypadku naszego miasta, mimo procesów restrukturyzacyjnych wpływających na zmniejszenie potencjału dominujących dotychczas branż wytwórczych, funkcjonuje nadal silna infrastruktura przemysłowa, na bazie której rozwijać można gałęzie produkcji oparte na nowoczesnych, pro-ekologicznych technologiach.
Atrakcyjność inwestycyjną miasta podnoszą jego dogodne położenie przy szlakach komunikacyjnych, łączących Śląsk z Warszawą i Krakowem oraz duża ilość obszarów do zagospodarowania. Na bazie istniejących terenów rozwijać można zarówno działalność małych i średnich przedsiębiorstw, budownictwo mieszkaniowe jak również realizować można inwestycje poszerzające sieć usług związanych ze sportem, rekreacją i bazą wypoczynkową.
Wymienione mocne strony miasta, aby wykorzystane zostały we właściwy sposób, powinny być skojarzone z szansami jego rozwoju, które tkwią zarówno w samym mieście, jak i w jego otoczeniu. Tendencją pojawiającą się w ostatnim czasie jest powstawanie podmiotów gospodarczych o silnej orientacji innowacyjnej. Wprawdzie liczba tych podmiotów nie jest jeszcze wielka, wskazują one jednak właściwy kierunek, w którym powinny zmierzać firmy i przedsiębiorstwa z terenu miasta. Postępujące procesy prywatyzacyjne, restrukturyzacja przemysłu stanowią szansę dla modernizacji potencjału gospodarczego miasta i jego lepszego dostosowania do warunków gospodarki rynkowej.
Tworzenie nowych jakościowo podmiotów w sferze gospodarki i usług posiadać będzie odzwierciedlenie na lokalnym rynku pracy, gdzie pojawi się miejsce dla osób, które zaakceptują przemiany gospodarcze i obowiązujące w nich zasady. Pojawi się tym samym kolejna szansa rozwojowa, jaką będzie wzrost zapotrzebowania na usługi edukacyjne, dostosowujące profil kształcenia do potrzeb rynku pracy. Jest to zagadnienie, któremu w naszym mieście nadaje się znaczenie priorytetowe, dążąc do stworzenia wachlarza usług edukacyjnych zapewniających upowszechnienie wykształcenia średniego i możliwości kontynuowania nauki na szczeblu wyższym.
Wśród szans rozwojowych, pochodzących spoza obszaru miasta, do najważniejszych należą: tworzenie na szczeblu państwowym polityki regionalnej oraz integracja z Unią Europejską. Są to potencjalne źródła pozyskania środków na sfinansowanie przedsięwzięć rozwojowych, jednak źródła dostępne jedynie po spełnieniu szeregu wymogów, w tym m.in. wymogu posiadania strategii rozwoju.
Istotną cechą strategii Dąbrowy Górniczej jest uwzględnienie w niej postulatu zrównoważonego rozwoju, co oznacza w praktyce skojarzenie interesów i potrzeb wynikających z konieczności rozwijania działalności gospodarczej z poszanowaniem wartości tkwiących w naturalnym środowisku przyrodniczym, uznanym za istotny czynnik rozwojowy. Konsekwencją takiego podejścia są m.in. priorytety strategiczne nr 5 i 7, które nakierowane są na gospodarcze wykorzystanie walorów krajobrazowych i rekreacyjnych miasta zgodnie z zasadami zapewniającymi ochronę naturalną środowiska.
Na zakończenie pragniemy zwrócić uwagę na jeszcze jeden, bardzo istotny aspekt i motyw jaki towarzyszył budowaniu strategii rozwoju naszego miasta. Strategia ukierunkowana została na stworzenie wspólnego punktu widzenia na problemy rozwoju miasta, na włączenie w proces rozwoju lokalnego jak największej liczby podmiotów życia społeczno - gospodarczego, na wzajemną współpracę, wzmacnianie i poszerzanie istniejącej sfery współdziałania.
Uczynienie ze strategii płaszczyzny porozumienia i współpracy stwarza szansę, że w sferze realizacji nie tylko nabierze ona odpowiedniego rozmachu, ale stanie się także „wspólną sprawą”, a więc najcenniejszą wartością dla samorządu.
Spis treści
I. Ogólna strategia rozwoju Dąbrowy Górniczej
1. Wstęp
2. Ogólny profil miasta
3. Wizja przyszłości
4. Priorytety strategiczne rozwoju Dąbrowy Górniczej
5. Zakończenie
6. Aneks
II. Raport o stanie społeczno-gospodarczym Dąbrowy Górniczej
Wprowadzenie Strona
1. Podstawowe informacje o gminie 1 - 3
a/ położenie
b/ obszar
c/ podział administracyjny
d/ ludność
2. Potencjał demograficzno - społeczny gminy 4 - 7
a/ zasoby ludzkie
b/ rynek pracy
c/ zatrudnienie i aktywność zawodowa
3. Charakterystyka przemysłowa gminy 8 - 9
a/ zasoby naturalne
b/ ogólna charakterystyka przemysłu / główne gałęzie /
c/ produkcja ważniejszych wyrobów
d/ struktura organizacyjno - własnościowa
e/ problemy transformacji
4. Gospodarka rolna 10 - 16
a/ warunki naturalne rozwoju rolnictwa
b/ wielkość i struktura gospodarstw rolnych
c/ produkcja rolnicza
d/ zagrożenia występujące w rolnictwie
5. Komunikacja i transport oraz infrastruktura komunalna 17 - 26
a/ sieć drogowa
b/ koleje
c/ łączność
d/ sieć wodociągowa, kanalizacyjna i gazowa
6. Stan środowiska naturalnego w gminie 27 - 39
a/ zanieczyszczenie wody i powietrza przez przemysł,
odpady przemysłowe
7. Sytuacja zdrowotna w gminie 40 - 42
a/ podstawowe parametry dotyczące ochrony zdrowia
i pomocy społecznej
b/ stan organizacji służby zdrowia 1.01.1999 r.
8. System kształcenia nauki i kultury 43 - 53
a/ ogólna charakterystyka stanu szkolnictwa
b/ instytucje kulturalne i nakłady na kulturę
9. Turystyka, sport i wypoczynek 54 - 61
a/ organizacja turystyki
b/ baza turystyczno - wypoczynkowa
10. Inwestycje w gminie 62 - 72
a/ źródła finansowania inwestycji
b/ głowni inwestorzy
Podsumowanie
WSTĘP
Przy opracowaniu ogólnej strategii rozwoju Dąbrowy Górniczej na lata 2000-2006 wykorzystano m.in. fragmenty strategii zintegrowanego rozwoju województwa katowickiego, w latach 1998-2002, strategii rozwoju Wspólnoty Zagłębiowskiej do roku 2010, strategii wewnętrznego i zintegrowanego rozwoju miasta Ruda Śląska do roku 2015 oraz założenia strategii rozwoju województwa śląskiego. Ponadto wykorzystano sugestie zawarte w “Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Dąbrowa Górnicza” z 1997 roku oraz szereg materiałów, opracowań i analiz pochodzących ze źródeł, znajdujących się w wykazie na końcu opracowania.
Uzyskano w ten sposób obszerny materiał informacyjny, zawierający dane pozwalające na zdiagnozowanie stanu obecnego i zidentyfikowanie priorytetów rozwo-jowych miasta na okres najbliższych 7 lat.
Spośród członków Prezydium Rady Miejskiej, Zarządu Miasta, Przewodniczących poszczególnych Komisji Rady oraz kierownictwa Powiatowego Urzędu Pracy utworzony został Społeczny Komitet Koordynacyjny, którego zadaniem był wybór priorytetów strategicznych oraz czuwanie nad przebiegiem prac związanych z kształtowaniem strategii.
Zadaniem Komitetu po przyjęciu strategii przez Radę Miejską, będzie monitoring wdrażania założeń strategii i dostosowywanie jej do zmieniających się uwarunkowań. Istotnym zakresem funkcjonowania Komitetu jest również skupienie wokół problematyki rozwoju lokalnego możliwie największej liczby osób i tworzenie klimatu sprzyjającego budowie strategii, przez co realizowany jest istotny element procesu planistycznego, jakim jest jego uspołecznienie i nadanie mu charakteru partnerskiego.
Na użytek niniejszego opracowania przyjęto definicję strategii jako określonej koncepcji świadomego i systemowego sterowania długotrwałym rozwojem społeczno-gospodarczym i przestrzennym miasta, która dotyczy rozwiązań podstawowych decydujących o kierunkach, tempie i skali tego rozwoju. Strategia rozumiana jest jako swoisty plan działania, określający długofalowe cele rozwoju miasta i przyjmujący takie kierunki podejmowanych przedsięwzięć, które pozwolą zrealizować przyjęte cele.
Opracowana strategia ukierunkowana jest przede wszystkim na stworzenie wspólnego punktu widzenia na zagadnienia rozwoju miasta, na włączenie w proces rozwoju lokalnego jak największej liczby podmiotów życia społeczno-gospodarczego, na wzajemną współpracę i kooperację oraz umocnienie i poszerzenie istniejącej strefy współdziałania.
W strategii uwzględniono również aspekt zrównoważonego rozwoju, co oznacza, że ujęte w niej zostały nie tylko problemy gospodarcze, ale również warunki życia mieszkańców w szeregu jego aspektach.
Strategia bazuje na metodzie SWOT (nazwa pochodzi od pierwszych liter słów określających w języku angielskim mocne i słabe strony- strenghts and weaknesses – oraz szanse i zagrożenia działania - opportunities and threats) i obejmuje pole rozwiązań pomiędzy scenariuszem szans i zagrożeń.
Terytorialnie strategia odnosi się do gminy Dąbrowa Górnicza w jej obecnych granicach administracyjnych, a zakres czasowy obejmuje lata 2000-2006.
Wydaje się, iż propozycja misji strategii rozwoju miasta może być zawarta w następującym stwierdzeniu:
„Ostatecznym celem wszystkich działań są ludzie i dla nich, dla wspomagania ich wysiłków w gospodarce, życiu społecznym i kulturalnym, dla ich wolności i dla ich zdolności winny być kreowane modele rozwojowe”.
OGÓLNY PROFIL MIASTA
Z uwagi na fakt, iż szereg informacji zawartych zostało w „Raporcie o stanie społeczno-gospodarczym Dąbrowy Górniczej”, który stanowi materiał uzupełniający niniejsze opracowanie, przedstawiamy jedynie ogólny profil miasta, na który składają się: położenie, obszar, liczba ludności, gospodarka, środowisko naturalne oraz inwestycje w gminie.
Położenie, obszar, ludność
Dąbrowa Górnicza leży we wschodniej części Wyżyny Śląskiej nad Czarną i Białą Przemszą. Zajmuje obszar 188 km2 i jest największym pod względem powierzchni miastem województwa śląskiego. Z liczbą ludności około 135 tysięcy Dąbrowa Górnicza plasuje się wśród 10 największych miast na prawach powiatu w województwie.
Prawa miejskie Dąbrowa Górnicza uzyskała w 1916 roku, ale dzieje wsi przemysłowej o nazwie Dąbrowa są bardzo odległe. Już Jan Długosz wspominał w XV w. o Gołonogu, obecnej dzielnicy Dąbrowy Górniczej.
Pierwsza wzmianka o samej Dąbrowie datuje się z 1755 roku, a pochodzi z ksiąg starostwa siewierskiego.
W Dąbrowie Górniczej krzyżują się ważne szlaki tranzytowe: międzynarodowa trasa E40 (Kraków - Wrocław), droga krajowa nr15 (Warszawa - Bielsko-Biała) oraz kolejowe: Warszawa - Katowice, Częstochowa - Kraków, Katowice - Kielce, jak również dogodne bezpośrednie połączenie kolejowe z rynkami państw Europy Wschodniej za pomocą tzw. „szerokiego toru” mającego swój początek we wschodnich dzielnicach miasta. W komunikacji międzynarodowej ważną rolę odgrywają lotniska. Dąbrowa położona jest 20 km od lotniska w Pyrzowicach, a droga krajowa nr15 i autostrada A4 zapewniają dogodny dojazd do lotniska w Balicach pod Krakowem.
Gospodarka
Dąbrową Górnicza jest silnym ośrodkiem wytwórczym o znaczeniu regionalnym i krajowym. Huta „Katowice” S.A. i Zakłady Koksownicze „Przyjaźń” określają generalnie przetwórczą strukturę tego ośrodka, w którym sektor surowcowy i usługowy odgrywają mniejszą rolę.
O gospodarce miasta w dużej mierze decyduje grupa około 40 podmiotów wytwórczych, w których liczba pracujących przekracza 50 osób, a ogólna liczba pracujących wynosi ponad 31 tys. osób, co stanowi ok. połowę wszystkich pracujących w Dąbrowie Górniczej. Do najważniejszych zakładów przemysłowych należą:
¨ Huta „Katowice” S.A.,
¨ Huta Bankowa,
¨ Dąbrowska Fabryka Obrabiarek „Defum”,
¨ Dąbrowska Fabryka Maszyn Elektrycznych „Damel” S.A.,
¨ Huta Szkła Gospodarczego,
¨ Zakłady Tworzyw Sztucznych „Erg-Ząbkowice”,
¨ Zakłady Koksownicze „Przyjaźń”.
Dalszy los tych zakładów zależy od tego kto zostanie ich właścicielem w wyniku przekształceń własnościowych. W 1997 r. uruchomiono najnowocześniejszy zakład pracy w Dąbrowie Górniczej - Hutę Szkła „Polfloat”.
W Dąbrowie rozpoczęły działalność jeszcze dwa przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego:
¨ Pfleiderer - Technika Izolacyjna Polska (produkcja wełny mineralnej)
¨ Securit (produkcja szyb samochodowych).
Na terenie Podstrefy Sosnowiecko-Dąbrowskiej uruchomione zostały cztery firmy:
¨ Wytwórnia Klejów i Zapraw „Atlas”,
¨ Przedsiębiorstwo Włókiennicze „Galia”,
¨ Przedsiębiorstwo Handlowo-Produkcyjne „Nike”,
¨ Przedsiębiorstwo „Ekocem” (w budowie).
Ponad 160 hektarów zajmują tereny Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Inwestorzy, którzy rozpoczną w niej działalność gospodarczą mają szczególne przywileje: ulgi podatkowe, uprawnienia do podwyższania stawek amortyzacyjnych i kosztów, możliwość korzystania przez pierwsze dwa lata z refundacji składek ubezpieczenia społecznego pracowników.
Do końca 1998 roku w całej Podstrefie Sosnowiecko-Dąbrowskiej inwestorzy wykupili 55,34 ha na terenie strefy. Zagospodarowanie gruntów kształtuje się obecnie na poziomie 24 procent. Działalność gospodarczą prowadzi tu siedmiu inwestorów reprezentujących następujące branże: przemysł budowlany (aż cztery firmy), odzieżowy, spożywczy i motoryzacyjny. Zobowiązali się oni do zainwestowania w sumie około 370 milionów złotych i utworzenia 2737 miejsc pracy.
Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym w mieście jest duża aktywność i zaangażowanie jego mieszkańców w rozwój małych i średnich przedsiębiorstw, których liczba wynosi obecnie 18 tysiące. Miasto stwarza dogodne warunki dla małych i średnich inwestorów oferując bardzo dobrze rozwinięty system bankowo-kredytowy. Typowymi obszarami samodzielnego działania MŚP są tradycyjne usługi typowe dla rynku lokalnego i działalność produkcyjna zindywidualizowana.
MŚP są bardziej elastyczne co powoduje, że dysponują znacznie szerszymi zdolnościami adaptacyjnymi. Miasto pragnie pomóc MŚP poprzez dostarczanie szczegółowej informacji o mieście i jego zasobach. W tym celu podjęto działania zmierzające do utworzenia bazy danych miasta. Dobrze rozwinięty system informacyjny umożliwi dostosowanie się firmy do zachodzących zmian w otoczeniu.
Taka forma pomocy miasta dla MŚP stwarza szansę na dostosowanie strategii działania do sytuacji panującej obecnie na rynku.
Środowisko naturalne
Dąbrowa Górnicza jest miastem o bardzo zróżnicowanym krajobrazie. Z jednej strony krajobraz miejski tworzą zakłady przemysłowe. Z drugiej- unikatową specyfiką miasta jest bogactwo przyrody. Rośnie tu ponad 50 chronionych gatunków roślin. Na bazie wyrobisk popiaskowych powstał kompleks 3 zbiorników wodnych „Pogoria”. Po przeprowadzeniu rekultywacji powstał obszar parkowo-leśny o charakterze rekreacyjnym. Wokół zbiornika „Pogoria I” znajdują się w otoczeniu lasu ośrodki wypoczynkowe i plaża. Południowo- wschodnią część miasta zajmuje Pustynia Błędowska, zwana Polską Saharą z typową dla obszarów pustynnych florą i fauną. Obejmuje największy (12 km2) obszar wydm śródlądowych w Polsce i Europie Środkowej, której ok. 20 ha leży w granicach Dąbrowy. W tym wielkoprzemysłowym i zurbanizowanym regionie ochrona środowiska jest jednym z najważniejszych zadań. Gmina realizując Miejski Program Ekologiczny 1993-2002, może poszczycić się znacznymi osiągnięciami. Wybudowano przepompownie ścieków sanitarnych w dzielnicy Staszic, przekazano do eksploatacji szczelne wysypisko komunalne „Lipówka”. Wybudowano oczyszczalnię i kanalizację dla dzielnicy Błędów.
Inwestycje w gminie
Czynnikiem wyznaczającym jakość życia w mieście są nowe inwestycje. Działalność inwestycyjna opiera się na programie „Główne kierunki inwestycyjne w mieście”, według którego podstawowe zadania to: uporządkowanie gospodarki wodno - ściekowej, poprawa ochrony powietrza, uzbrojenie terenów pod budownictwo mieszkaniowe, rozwój infrastruktury technicznej oraz społecznej a także inwestycje z zakresu oświaty i służby zdrowia.
Wprowadzone do planu inwestycje realizowane są na podstawie opracowanego w 1997 r. „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrze-nnego miasta”, które zakłada stworzenie dogodnych warunków dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego, rozbudowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej wraz z modernizacją sieci wodociągowych i modernizację dróg w mieście.
Największą gminną inwestycją, która została zakończona w 1997 roku, jest modernizacja i rozbudowa oczyszczalni ścieków. Obecnie oczyszczalnia pracuje zgodnie z najnowocześniejszymi trendami światowymi.
Utworzenie w mieście Podstrefy Sosnowiecko-Dąbrowskiej Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej spowodowało powstanie nowych firm, takich jak : Przedsiębiorstwo Handlowo–Produkcyjne „NIKE”, Wytwórnia Klejów i Zapraw Budowlanych „ATLAS”, „GALIA” S.A., „EKO-CEM” sp. z o.o., „FINAL” S.A.
Ponadto w Dąbrowie Górniczej w ostatnim okresie powstały nowe przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym : Polfloat Saint Gobain sp. z o.o., Giraldini Poland, Discount Plus sp. z o.o., Ahold & Allkauf Polen sp. z o.o., Koncern Shell, Du Pont-Conoco Poland sp. z o.o., GBS Objekt 34 sp. z o.o. i inne.
DĄBROWA GÓRNICZA – OGÓLNY PROFIL 1999 ROK
|
Podstawowa charakterystyka
|
Wartości liczbowe |
|
1. Liczba ludności |
131.388 dane z 13. 07.99 r.** |
|
2. Powierzchnia |
188 km2 ** |
|
3. Gęstość zaludnienia |
697 osób / km2 * |
|
4. Zasoby mieszkaniowe |
48 459 z czego 13,8 % stanowi własność gminy * |
|
5. Telekomunikacja |
273,5 abonentów na 1000 osób * |
|
6. Szkolnictwo wyższe |
2708 studentów * |
|
7. Dochód gminy per capita |
1642 *** |
|
8. Liczba podmiot. gosp. ogółem w tym: - spółek z kapitałem zagranicznym - zakłady osób fizycznych |
11.139 *
49 * 8897 * |
|
9. Zatrudnienie w przemyśle i budownictwie |
23 990 osób * |
|
10. Zatrudnienie w usługach a) rynkowych b) nierynkowych |
21640 osób * 6378 osób * |
|
11. Stopa bezrobocia |
10,0 % ** |
* - Dane statystyczne pochodzące z Rocznika Statystycznego
Województwa Śląskiego – 1998
** - Dane z Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej
*** - Ranking “Wspólnoty” - Najlepsze gminy `98
WIZJA PRZYSZŁOŚCI MIASTA
Dąbrowa Górnicza stanie się w przyszłości miastem odgrywającym pierwszoplanową rolę w Aglomeracji Górnośląskiej i województwie śląskim. Pozycję tę osiągnie poprzez modernizację i racjonalny rozwój potencjału wytwórczego zlokalizowanego w sektorze publicznym i prywatnym, wytwarzającego w bezpiecznych dla środowiska technologiach wysokiej jakości wyroby dystrybuowane na krajowe i zagraniczne rynki zbytu.
Uzupełnienie działalności wytwórczej stanowić będzie rozbudowana sieć placówek infrastruktury społecznej o zróżnicowanym profilu, dysponująca nowoczesnym zapleczem, zapewniającym wysoką jakość usług i dostęp do szerokiego ich wachlarza.
Rolę dominującą spełniać będą usługi edukacyjne umożliwiające kształcenie na wszystkich poziomach nauczania, łącznie z poziomem wyższym i systemem studiów podyplomowych. Działalność oświatowa wspomagana będzie przez instytucje i placówki kultury, oferujące bogaty program imprez artystycznych i rozrywkowych.
Funkcjonowanie w mieście podmiotów wytwórczych i szeroko rozwiniętych usług w połączeniu z wykorzystaniem turystycznych i rekreacyjnych walorów miasta tworzyć będzie warunki dla stabilizacji rynku pracy i powstawaniu na nim miejsc zarówno dla doświadczonych, zdolnych do przekwalifikowania się pracowników, jak i ludzi młodych, wykształconych z dynamiczną osobowością.
Wyniki badań socjologicznych przeprowadzonych w ramach prac nad „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta” wskazują, iż w opiniach respondentów uznanych, na podstawie odpowiednich kryteriów, za ekspertów społecznych Dąbrowa Górnicza powinna być miastem przyjaznym ludziom, atrakcyjnym dla nich, dobrze i sprawnie zarządzanym, bezpiecznym, czystym i zielonym. Ponadto powinna być miastem bezpieczeństwa socjalnego zapewniającym każdemu pracę i warunki godnego życia oraz ośrodkiem życia kulturalnego i miastem, w którym można się samorealizować.
PRIORYTETY STRATEGICZNE ROZWOJU
DĄBROWY GÓRNICZEJ
Biorąc pod uwagę zawarte w przedstawionej w „Raporcie o stanie społeczno-gospodarczym Dąbrowy Górniczej” analizie SWOT zakresy tematyczne, związane zwłaszcza z silnymi stronami miasta i szansami jego rozwoju, wyodrębnić można siedem zasadniczych obszarów strategicznych, wokół których powinny się skupiać działania planistyczne.
DO OBSZARÓW TYCH NALEŻĄ:
1. EDUKACJA, NAUKA, KSZTAŁCENIE.
2. OCHRONA ŚRODOWISKA.
3. SEKTOR MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW.
4. INFRASTRUKTURA, TRANSPORT, DROGI.
5. TURYSTYKA, REKREACJA, KULTURA.
6. WSPÓŁPRACA MIĘDZYGMINNA
I MIĘDZYNARODOWA, PROMOCJA MIASTA.
7. ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH.
PRIORYTET STRATEGICZNY NR 1
Wzrost poziomu wykształcenia oraz kwalifikacji społeczeństwa miasta dostosowanych do potrzeb i wymagań zagłębiowskiego rynku pracy, m.in. poprzez wypracowanie strategii badania rynku przez miasta i gminy Zagłębia we współpracy z Kuratorium Oświaty.
W dokumencie p.n. „Założenia strategii rozwoju województwa śląskiego” za strategiczne wyzwanie rozwojowe uznano rozwój edukacji i potencjału naukowo-badawczego. Ma to swoje uzasadnienie w niskim poziomie wykształcenia ludności województwa, co stanowi istotną barierę dla procesów rozwojowych i zagrożenie dla powodzenia transformacji gospodarczej. Według badań na koniec 1997 r. w dawnym województwie katowickim 65% ludzi posiadało wykształcenie niepełne podstawowe, podstawowe lub zasadnicze zawodowe; 27% legitymowało się świadectwem ukończenia szkół średnich, a 8% tworzyło elitarną grupę osób dysponujących wykształceniem wyższym. Sytuacja ta determinuje dla naszego miasta wzrost poziomu wykształcenia jego mieszkańców jako priorytet strategiczny nr 1 i związany z tym:
Cel strategiczny nr 1
Zapewnienie mieszkańcom miasta możliwości kształcenia na wszystkich poziomach, ze szczególnym uwzględnieniem upowszechnienia wykształcenia średniego oraz systematycznego podnoszenia liczby osób z wykształceniem wyższym.
Po upływie 10 lat od rozpoczęcia reformy ustrojowej wiadomo już, iż o losach procesu restrukturyzacji, jego tempie i charakterze zadecydują ludzie bardzo dobrze wykształceni, o nowoczesnej dynamicznej osobowości.
Zreformowany instytucjonalnie i programowo system oświaty stwarza szanse na lepsze wykorzystanie wydłużonego procesu kształcenia, zwłaszcza w kierunku upowszechniania wykształcenia średniego. Z badań przeprowadzonych przez Agencję Badań Społecznych z Sosnowca w 1997 r. wynika, iż wśród mieszkańców uwidacznia się wyraźnie zapotrzebowanie na rozwój szkolnictwa średniego o profilu dostosowanym do potrzeb rynku.
Wykształcenie wyższe, w połączeniu z umiejętnością obsługi komputera oraz znajomością języka zachodniego stanowi obecnie największy atut na rynku pracy. Zaspokojenie popytu na studia wyższe oraz studia podyplomowe jest w warunkach naszego miasta możliwe do osiągnięcia przy wykorzystaniu obecnych i przyszłych możliwości rozwojowych Wyższej Szkoły Biznesu, która zdobywa coraz wyższą pozycję wśród uczelni niepublicznych w kraju. Rozwój i promocja Wyższej Szkoły Biznesu przyczyni się do wzmocnienia potencjału intelektualnego miasta i decydować będzie o powstaniu środowisk innowacyjnych, które w przyszłości kształtować będą jego oblicze gospodarcze i społeczne.
Proces integracji z Unią Europejską powoduje konieczność przygotowania się do przyjęcia prawnego dorobku wspólnot zwanego acquis communautaire. Przed koniecznością asymilacji unijnych rozwiązań prawnych staną również środowiska samorządowe, dla których niezbędne jest stworzenie systemu szkolenia dotyczącego rozwiązania problematyki związanej z funduszami preakcesyjnymi Unii Europejskiej i kierunkami polityki Unii w stosunku do państw ubiegających się o członkostwo. W tym celu konieczne jest wykorzystanie wszystkich dostępnych form szkolenia i kształcenia oraz przeznaczenie na nie niezbędnych nakładów.
Biorąc pod uwagę powyższy kontekst niezbędne jest podjęcie działań
w następujących kierunkach :
Kierunek 1
Pełne wykorzystanie możliwości zreformowanej sieci szkolnictwa w zakresie upowszechniania edukacji na szczeblu średnim w oparciu o zmodernizowaną bazę szkolną, w tym obiekty sportowo- rekreacyjne.
Kierunek 2
Powiększenie możliwości dostępu do uzyskania wykształcenia wyższego m. in. poprzez wspieranie działalności Wyższej Szkoły Biznesu oraz tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi różnego typu publicznego szkolnictwa wyższego przy współpracy z uczelniami wyższymi i Ministerstwem Edukacji Narodowej.
Kierunek 3
Rozwijanie systemu kształcenia dla pracowników dąbrowskiej oświaty oraz przedstawicieli administracji samorządowej w zakresie upowszechniania norm i standardów w dziedzinie zarządzania i planistyki obowiązujących w Unii Europejskiej.
Kierunek 4
Rozwijanie i upowszechnianie w placówkach oświatowych nauki języków obcych i informatyki w związku z integracją z Unią Europejską.
PRIORYTET STRATEGICZNY NR 2
Zwiększenie efektywności działań na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego oraz rewitalizacji obszarów zdegradowanych.
Mimo szeregu działań i wynikających z nich pozytywnych efektów, stan środowiska naturalnego w naszym mieście oceniany jest nadal jako niezadowalający. Wiąże się to z lokalizacją na terenie miasta licznych źródeł emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych oraz, co nie mniej istotne, sąsiedztwem uciążliwych dla środowiska zakładów z terenu Będzina, Jaworzna, Bukowna i Trzebini.
W opinii mieszkańców miasta, za jeden z podstawowych problemów do rozwiązania uznawana jest konieczność poprawy stanu środowiska naturalnego, co świadczy o wzrastającym poziomie świadomości ekologicznej społeczeństwa i dostrzeganiu znaczenia przedsięwzięć proekologicznych dla przyszłego rozwoju. Jest to niezwykle istotne, gdyż przy współczesnych działaniach planistycznych nie da się pominąć pojęcia „rozwoju zrównoważonego”, jako stanu dynamicznej równowagi pomiędzy lokalnym rozwojem gospodarczym, społecznym i ekologiczno- przestrzennym. Jest to jeden z najważniejszych priorytetów, z którym związany jest :
Cel strategiczny nr 2
Osiągnięcie poprawy jakości środowiska poprzez systemowe oddziaływanie na redukcję zanieczyszczenia powietrza, wody oraz zagrożeń związanych z gromadzeniem i utylizacją odpadów.
Istotnym przedsięwzięciem organizacyjno-prawnym, mającym na celu koordynacje działań w zakresie ochrony środowiska na terenie miasta było uchwalenie Miejskiego Programu Ekologicznego na lata 1993 - 2002. Zawiera on najważniejsze cele działań proekologicznych, w tym m.in. kompleksowe uporządkowanie ochrony środowiska w gospodarce komunalnej miasta, ochronę istniejących walorów krajobrazowych i przyrodniczych oraz przywrócenie tych walorów na terenach zdegradowanych, ograniczenie uciążliwości wywołanych przez środki transportu i komunikacji miejskiej oraz podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców miasta. Program ten znajduje się w trakcie realizacji, a szereg zawartych w nim zadań, zwłaszcza z zakresu gospodarki wodno- ściekowej, zostało wykonanych.
Dla poprawy jakości środowiska istotne jest ograniczenie źródeł emisji zanieczyszczeń, stąd też konsekwentnie ograniczana będzie liczba emitorów komunalnych, co znajduje się w kompetencji Urzędu Miejskiego. W stosunku do samodzielnych podmiotów gospodarczych, zwłaszcza najbardziej uciążliwych dla środowiska, konieczne jest kontynuowanie działań stymulujących je do podejmowania przedsięwzięć proekologicznych. Podkreślić należy, iż przedsięwzięcia te, dotyczące zwłaszcza ochrony powietrza i gospodarki odpadami, podejmowane są w coraz bardziej kompleksowej formie przez dwa największe zakłady Hutę „Katowice” S. A. i Zakład Koksowniczy „Przyjaźń”, co w sposób widoczny przyczynia się do poprawy jakości środowiska.
W celu dalszej poprawy stanu sanitarnego powietrza konieczna jest dalsza modernizacja nie tylko przemysłowych źródeł zanieczyszczeń, ale także zmniejszenie niskiej emisji z palenisk domowych, wykorzystujących węgiel, poprzez ich zastąpienie piecami gazowymi lub elektrycznymi. Celowym w tym zakresie jest rozwijanie mechanizmu motywacyjnego w postaci dotacji dla osób fizycznych, na pokrycie kosztów modernizacji systemu ogrzewania.
Strategia w zakresie gospodarki odpadami zakłada m. in. objęcie zorganizowanym odbiorem odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców miasta oraz tworzenie warunków do selektywnej zbiórki, segregacji i składowania odpadów przydatnych do wykorzystania. „Miejski program ochrony środowiska w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi” zakłada wprowadzenie segregacji odpadów drogą selektywnej zbiórki „u źródła” i drogą segregacji „wtórnej” w stacji segregacji odpadów. Wdrożenie tego programu zredukuje do 70% ilość odpadów kierowanych na składowisko „Lipówka”. Proponowane działania to jednak długofalowy proces, wymagający zaangażowania znacznych środków finansowych, technicznych i organizacyjnych oraz podjęcia przedsięwzięć w zakresie edukacji ekologicznej społeczeństwa.
Zasadniczym założeniem koncepcji gospodarki ściekowej jest pełna kanalizacja miasta oparta o system oczyszczalni oraz rozbudowę sieci sanitarnej. Potrzebna jest kontynuacja działań podjętych już w tym zakresie, celem dociążenia istniejącej nowoczesnej oczyszczalni ściekami z innych oczyszczalni oraz nowych kanalizacji. Istotnym elementem gospodarki ściekowej jest także poprawa jakości ścieków odprowadzanych do wód powierzchniowych, szczególnie przez Zakłady Koksownicze „Przyjaźń” i Hutę „Katowice” S. A. Problem ten traktowany jest w obydwu zakładach jako bardzo istotny, czego przejawem jest zakup nowoczesnej technologii szwedzkiej dla oczyszczalni w Koksowni oraz zawrócenie do obiegu wód przemysłowych w Hucie „Katowice”.
Konieczność podjęcia działań w zakresie ochrony i kształtowania walorów przyrodniczo - krajobrazowych wynika z występowania na terenie miasta fragmentów krajobrazów o unikatowej wartości, takich jak torfowiska, las łęgowy, buczyny czy bory sosnowe. Zachowanie tych walorów istotne jest nie tylko z przyjęcia założeń „zrównoważonego rozwoju”, ale także jako ważny element kształtowania pozytywnego wizerunku miasta, przełamującego stereotyp jego postrzegania jako miasta „czarnego przemysłu” i zdegradowanej przyrody.
Opisanemu celowi strategicznemu służyć winna realizacja
następujących kierunków :
Kierunek 1
Konsekwentne eliminowanie uciążliwych dla środowiska emitorów komunalnych oraz bieżąca współpraca z kierownictwem najbardziej uciążliwych dla środowiska zakładów celem podejmowania wspólnych działań proekologicznych.
Kierunek 2
Rozwijanie systemu preferencji i motywacji dla osób podejmujących przedsięwzięcia w zakresie modernizacji gospodarstw oraz wspólne działania gminy i administratorów dąbrowskich osiedli mieszkaniowych celem obniżenia tzw. „niskiej emisji zanieczyszczeń komunalnych”.
Kierunek 3
Systemowe porządkowanie gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem ich segregacji.
Kierunek 4
Rozbudowa systemu kanalizacji, zmierzająca do optymalnego wykorzystania istniejących oczyszczalni ścieków i zapewnienia właściwego stanu sanitarnego miasta. Rozbudowa systemu oczyszczalni przydomowych.
Kierunek 5
Stałe podnoszenie aktywności biologicznej środowiska poprzez ochronę terenów o wysokich walorach przyrodniczych oraz rekultywację terenów zdegradowanych.
PRIORYTET STRATEGICZNY NR 3
Utrzymanie potencjału wytwórczego miasta oraz rozwijanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Historycznie ukształtowany przemysłowo-wytwórczy profil miasta pozostawać będzie nadal wyznacznikiem jego charakteru i decydować będzie o postrzeganiu miasta w regionie i kraju. W opinii mieszkańców Dąbrowa Górnicza powinna pozostać ośrodkiem wytwórczym, przy czym potencjał ten należy tworzyć w oparciu o nowoczesne, przyjazne dla środowiska technologie, ulokowane również w małych i średnich przedsiębiorstwach. Priorytetowi temu podporządkowany jest :
Cel strategiczny nr 3
Wykorzystanie instrumentów znajdujących się w dyspozycji samorządu dla wzmacniania i stabilizacji ekonomicznej podmiotów gospodarczych o kluczowym znaczeniu dla miasta.
Przez najbliższe lata, duże zakłady, takie jak Huta „Katowice”S.A. i Zakłady Koksownicze „Przyjaźń” posiadać będą dominujący wpływ na kształtowanie lokalnego rynku pracy. Dlatego powodzenie zachodzących w nich procesów restrukturyzacyjnych leży we wspólnym interesie miasta i przedsiębiorstw, a więc stron, które w procesie tym powinny być partnerami. Jak wyraził się jeden z respondentów badań socjologicznych przeprowadzonych na zlecenie Zarządu Miasta w 1997 r. „Miasto powinno popierać dążenia do całkowitej modernizacji Huty „Katowice”S.A. poprzez prowadzenie polityki przyjaznej i wyrozumiałej, ale konsekwentnej, huta zaś powinna płacić należne zobowiązania i przestrzegać przepisów w zakresie ekologii”.
Restrukturyzacji dużych podmiotów gospodarczych powinien towarzyszyć rozwój małych i średnich przedsiębiorstw jako sektora zwiększającego podaż miejsc pracy oraz wzbogacającego strukturę zatrudnienia. Rząd upatruje w rozwoju tego sektora alternatywę dla branż i gałęzi tradycyjnych, jednak wsparcie budżetu państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw zależne będzie od wygenerowania środków w podobnej wysokości z budżetu miasta, jak i partycypacji finansowej samych przedsiębiorców.
Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw wymaga poszukiwania instrumentów adekwatnych dla tego sektora. Szczególne znaczenie będą miały te z nich, które służyć będą wyrównywaniu szans w konkurowaniu na wolnym rynku. Chodzi tu przede wszystkim o rozbudowanie doradztwa dla przedsiębiorców, poprawę dostępu do informacji istotnych z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej, rozbudową systemu poręczeń itp.
Obszarem, z którym miasto wiąże duże nadzieje rozwojowe jest tzw. „Sosnowiecko-Dąbrowska” Podstrefa Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Dotychczasowe wykorzystanie obszaru strefy nie jest jednak zbyt wielkie, gdyż stworzone w niej warunki nie spełniają oczekiwań wielu inwestorów.
Konieczne w tej sytuacji wydaje się przeprowadzenie analizy terenów strefy, pod kątem ich przygotowania do udostępnienia inwestorom, z uwzględnieniem stawianych przez nich wymogów i możliwości ekonomicznych miasta. Ważnym zadaniem jest także konsekwentna i aktywna promocja Strefy.
Realizacji omówionego celu powinny służyć
następujące kierunki działań :
Kierunek 1
Wspieranie przedsięwzięć podejmowanych przez najważniejsze podmioty gospodarcze na rzecz modernizacji potencjału wytwórczego i restrukturyzacji, zapewniających rozwój przedsiębiorstw i ich pozytywne oddziaływanie na rynku pracy.
Kierunek 2
Stymulowanie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw jako sektora odtwarzającego miejsca pracy, które utracone zostały w wyniku restrukturyzacji tradycyjnych przemysłów – górnictwa i hutnictwa.
Kierunek 3
Stworzenie zintegrowanego systemu wspierania dla małych i średnich przedsiębiorstw, m.in. poprzez rozwój instytucji otoczenia biznesu.
Kierunek 4
Pełniejsze wykorzystanie strefy ekonomicznej dla rozwoju inwestycji w mieście.
PRIORYTET STRATEGICZNY NR 4
Połączenie, w perspektywie wieloletniej, lokalnego systemu przewozu osób i towarów z transeuropejską siecią komunikacyjną; uzyskanie wysokich standardów w zakresie infrastruktury technicznej.
Dogodne położenie na styku dwóch ważnych szlaków, które stanowią drogi krajowe nr 15, 4, 90 i część drogi nr 1 oraz integracja z systemem drogowym województwa stwarza dla miasta szansę włączenia do transeuropejskiej sieci komunikacyjnej, co stanowić będzie jeden z najważniejszych czynników rozwojowych miasta. Elementem wspierającym starania o połączenie z sieciami transeuropejskimi powinna być stała rozbudowa infrastruktury technicznej, stwarzającej warunki do inwestowania i rozwoju przedsiębiorczości. Realizacji tego priorytetu służy :
Cel strategiczny nr 4
Modernizacja lokalnych układów komunikacyjnych, sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, ciepłowniczych i elektroenergetycznych, zapewniających wysoki poziom obsługi mieszkańców oraz dogodne warunki dla uzyskania dostępu do nich przez potencjalnych inwestorów.
Dążeniu do kompleksowego rozwiązywania problemów komunikacyjnych służy opracowanie wykonane przez Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej z Krakowa, pod nazwą „Polityka transportowa dla Dąbrowy Górniczej”. Zawarto w nim szereg wniosków odnoszących się do strategii komunikacyjnej, mającej na celu poprawę funkcjonowania komunikacji w perspektywie wieloletniej oraz propozycje konkretnych rozwiązań.
Problemy komunikacyjne zawarte są również w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Dąbrowa Górnicza”, co świadczy, że w zakresie infrastruktury drogowej miasto posiada wyraźnie zarysowaną koncepcję, dającą się wykorzystać w perspektywie połączenia ze szlakami transeuropejskimi.
Podobnego, systemowego rozwiązania wymaga problem miejsc parkingowych, który staje się coraz poważniejszy, w związku ze stale rosnącą liczbą zarejestrowanych pojazdów. Kwestia ta powinna stanowić przedmiot opinii specjalistów przy opracowaniu koncepcji zagospodarowania centralnych dzielnic miasta.
Istotnym elementem miejskiej infrastruktury transportowej jest sieć kolejowa. Przez miasto przebiegają 3 główne szlaki kolejowe: Katowice - Warszawa, Częstochowa - Kraków i Katowice - Kielce. Pozwala to na zaspokojenie potrzeb mieszkańców w zakresie komunikacji publicznej dalekobieżnej, jednak istniejące dworce i przystanki posiadają bardzo niski standard, odbiegający znacznie od wymogów, jakie obecnie stawiane są tego typu obiektom. Istotnym mankamentem jest brak centralnego dworca kolejowego, który powinien spełniać m. in. funkcje budujące prestiż miasta.
Zaopatrzenie w wodę o odpowiednich parametrach jakościowych należy do głównych zadań gminy i odgrywa jedną z najważniejszych ról w strategii jej rozwoju. Z tego powodu, jak również z uwagi na fakt, że gospodarka wodna stanowi istotny podmiot zewnętrznych źródeł wsparcia finansowego, ten fragment infrastruktury technicznej znajdować się będzie w centrum uwagi władz województwa i miasta. Podobnie, jak w przypadku komunikacji, również w zakresie systemu dystrybucji wody, działania oparte są na rozwiązaniach systemowych m. in. komputerowego modelu hydraulicznego opracowanego w Politechnice Krakowskiej. Stanowi to istotną przesłankę dla możliwości absorbcji środków pomocowych zarówno z budżetu państwa, jak i funduszy Unii Europejskiej.
W naszym mieście istnieją możliwości zaopatrzenia we wszystkie rodzaje nośników energii : elektrycznej, gazowej i cieplnej. Dostępność do energii elektrycznej i gazu ziemnego jest równomierna w całym mieście. Dostawy energii cieplnej zapewniają dwa systemy ciepłownicze – Elektrowni Łagisza i Elektrociepłowni Huty „Katowice” S.A. Miasto posiada powiązania infrastrukturalne z krajową siecią energetyczną oraz krajową siecią przesyłową gazu. Sieci cieplne i magistrale wodociągowe posiadają znaczenie wewnątrzaglomeracyjne. Tworzy to dobre warunki dla zapewnienia sprawności i efektywności systemów infrastruktury technicznej, które podlegać jednak muszą stałej modernizacji, zwłaszcza pod kątem efektywności ekonomicznej.
Realizacji celu strategicznego nr 4
służą następujące kierunki :
Kierunek 1
Zastosowanie innowacyjnych rozwiązań w zakresie inżynierii ruchu, celem utrzymania na wysokim poziomie standardów poruszania się pojazdami wszelkich typów oraz dostosowania lokalnych układów komunikacyjnych do wymogów sieci transeuropejskich.
Kierunek 2
Dostosowanie do potrzeb liczby miejsc parkingowych oraz stworzenie systemu monitorowania i prospektywnego planowania lokalizacji parkingów.
Kierunek 3
Poprawa obsługi osób korzystających z usług PKP i jej dostosowanie do współczesnych wymogów i standardów podróżowania oraz możliwości dostępu do kolejowych systemów informatycznych .
Kierunek 4
Zapewnienie wysokiej jakości dostarczanej do odbiorców wody poprzez stałą modernizację i rozwój sieci wodociągowej oraz urządzeń technologicznych na stacji uzdatniania wody , jak również ciągłą i kompleksową kontrolę jej jakości.
Kierunek 5
Zintegrowany, dostosowany do potrzeb miasta, rozwój systemu energetycznego, ciepłowniczego i gazowniczego, zapewniający zwiększenie zasięgu obsługi, poprawę pewności zasilania oraz poprawę efektywności współdziałania poszczególnych systemów pomiędzy gminami.
PRIORYTET STRATEGICZNY NR 5
Tworzenie warunków dla rozwoju rekreacji, turystyki i kultury w mieście.
Warunki naturalne, a zwłaszcza występowanie na obrzeżach miasta licznych kompleksów leśnych oraz zbiorników czystej wody tworzą niebagatelny potencjał dla rozwijania turystyki i rekreacji, jako dziedzin, które odegrać mogą poważną rolę w kreowaniu bazy ekonomicznej miasta i jego wizerunku. Priorytetowi temu podporządkowany jest :
Cel strategiczny nr 5
Poszerzanie oferty miasta poprzez wykorzystanie jego możliwości w zakresie rekreacji, turystyki i kultury dla zwiększenia liczby osób przyjeżdżających do miasta, w tym zwłaszcza turystów nastawionych na dłuższy pobyt.
Charakterystycznymi cechami środowiska przyrodniczego Dąbrowy Górniczej są : sąsiadowanie ze sobą terenów o bogatej, naturalnej strukturze przyrodniczej z całkowicie przekształconymi przez człowieka terenami miejskimi i przemysłowymi oraz duża ilość, różnorodność i bogactwo terenów cennych przyrodniczo. Opracowania dotyczące waloryzacji przyrodniczej miasta podkreślają unikatowe walory środowiska, których wyeksponowanie w szerszy niż dotąd sposób może rozwinąć turystykę edukacyjną i zainteresowanie miastem ze strony indywidualnych osób i organizatorów turystyki. Podobne korzyści można osiągnąć poprzez promocję terenów rekreacyjnych, które stanowią doskonałe zaplecze dla organizowania sobotnio- niedzielnego wypoczynku i aktywnych form spędzania czasu wolnego.
Sektor turystyczno-rekreacyjny nadal w zbyt małym stopniu postrzegany jest jako czynnik stymulujący rozwój małej przedsiębiorczości i generujący dodatkowe dochody dla ludności. Sytuację tę należy zmieniać, gdyż inwestycje w sferze turystyki i wypoczynku mogą nie tylko tworzyć nowe miejsca pracy, ale także wpływać na poprawę ładu przestrzennego i ochronę środowiska.
Ukierunkowaniem rozwoju sektora usług turystyczno- wypoczynkowych jest stan jego zaplecza. Istniejąca obecnie w mieście baza rekreacyjno- turystyczna wymaga kompleksowej rozbudowy i modernizacji infrastruktury - budowa dróg dojazdowych, parkingów, mini- gastronomii, pól namiotowych i ośrodków sportów wodnych. Podobny problem modernizacji dotyczy również placówek kultury w mieście, które posiadają ambicje zaspokojenia potrzeb mieszkańców na coraz wyższym, dostosowanym do oczekiwań poziomie.
Zapewnieniu rozwoju działań w sferze kultury towarzyszyć musi wypracowanie systemu ich finansowania i zarządzania w oparciu o model organizacyjny, uwzględniający zarówno budżetowe jak i pozabudżetowe źródła wsparcia, w tym również wykorzystanie bazy placówek przedsięwzięć komercyjnych. Analogiczna sytuacja dotyczy sportu w mieście, gdyż wycofywanie się zakładów pracy z pełnienia roli mecenasa powoduje konieczność poszukiwania nowych źródeł finansowania działalności klubów i stowarzyszeń sportowych.
W realizacji celu strategicznego nr 5
uwzględnić należy następujące kierunki :
Kierunek 1
Podnoszenie rangi rekreacji, turystyki i kultury jako sfer, w których lokować można i kreować alternatywną aktywność gospodarczą, zapewniającą wzrost poziomu i jakości usług oraz ich zróżnicowanie.
Kierunek 2
Ukazywanie walorów krajobrazowych i przyrodniczych Dąbrowy Górniczej oraz upowszechnianie wiedzy o nich wśród mieszkańców miasta i regionu.
Kierunek 3
Rozbudowa bazy noclegowej i gastronomicznej na terenach turystycznych, zapewniającej jej wykorzystanie przez grupy i środowiska o zróżnicowanym stopniu zamożności.
Kierunek 4
Modernizacja placówek i instytucji kultury, umożliwiająca im prowadzenie działalności dostosowanej do zróżnicowanych potrzeb i zainteresowań odbiorców.
Kierunek 5
Stworzenie stabilnego systemu finansowania i zarządzania kulturą i sportem w mieście dla poprawy warunków ich funkcjonowania.
PRIORYTET STRATEGICZNY NR 6
Rozwijanie współpracy międzygminnej i międzynarodowej.
W założeniach strategii rozwoju województwa śląskiego Dąbrowa Górnicza wraz z sąsiednimi miastami zaliczona została do tego samego obszaru problemowego, co w praktyce oznacza nie tylko możliwość, ale przede wszystkim konieczność bliskiej współpracy dla rozwiązywania dotyczących wszystkich problemów.
Potrzebą w chwili obecnej jest nawiązywanie kontaktów z partnerami zachodnimi celem zdobycia doświadczeń niezbędnych w procesie integracji z Unią Europejską oraz z partnerami z Europy Środkowej i Wschodniej.
Realizacji tego priorytetu służy :
Cel strategiczny nr 6
Stworzenie trwałych ram dla koordynowania wspólnych działań na szczeblu międzygminnym i międzynarodowym.
Wśród priorytetowych kierunków rozwoju zawartych w „Strategii rozwoju Wspólnoty Zagłębiowskiej do roku 2010” wymienia się istnienie „Zagłębiowskiego Forum Współpracy”. Rozwinięcie tej koncepcji i jej praktyczne zastosowanie byłoby istotnym czynnikiem koordynującym działania poszczególnych miast w realizacji wspólnych przedsięwzięć. Wymaga to ożywienia kontaktów i zidentyfikowania wspólnej płaszczyzny problemowej, wymagającej porozumienia przy podejmowaniu decyzji.
Idea nawiązywania bezpośrednich, stałych kontaktów pomiędzy miastami i gminami często znacznie od siebie oddalonych, nigdy jeszcze nie realizowana była w takiej skali, jak obecnie. Ocenia się, że ruch tzw. „związków bliźniaczych” obejmuje w Europie około 10.000 gmin, w tym w Polsce około 1.300. Związki te - w sposób niezwykle silny propagowane przez Unię Europejską- stanowią jedną z form zdecentralizowanej współpracy międzynarodowej, nadającej jej niepowtarzalny, międzyludzki charakter. W procesie tym powinno również uczestniczyć nasze miasto poprzez nawiązywanie bliźniaczych kontaktów z miastami na wschodzie i zachodzie Europy dla poszukiwania partnerów do współpracy i poszukiwania możliwości rozwojowych.
Nawiązanie wspomnianych kontaktów stworzyłoby szansę dla rozwijania działań promocyjnych, ukazujących wszechstronny potencjał miasta z wykorzystaniem najnowocześniejszych nośników informacji. W tym miejscu należy zaakcentować rolę promocji miasta, która w ostatnich latach coraz bardziej zyskuje na znaczeniu. Aczkolwiek promocja sama w sobie nie jest w stanie doprowadzić miasta do rozkwitu, lecz długofalowa i konsekwentna akcja promocyjna może dopomóc w jego odrodzeniu, pomagając ukształtować wizerunek miasta jako ośrodka wiarygodnego, atrakcyjnego i jedynego w swoim rodzaju, przedstawiając na zewnątrz jego zalety, skupiając na nim uwagę inwestorów krajowych i zagranicznych, mobilizując mieszkańców i czyniąc z nich zaangażowanych uczestników działań promocyjnych. Działania takie, aby były skuteczne muszą być poparte środkami finansowymi, czasem znacznymi, i tak jednak niewspółmiernymi do korzyści, jakie przynoszą systematyczne i właściwie nakierowane przedsięwzięcia promocyjne.
Zadaniem miasta, wynikającym z jego współpracy na poziomie krajowym i zagranicznym, będzie umiejętność korzystania ze źródeł zewnętrznego wsparcia finansowego, pochodzącego z budżetu państwa i funduszy europejskich. Kreowanie tych umiejętności jest niezwykle ważne, gdyż warunkuje zwiększenie dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć miejskich i przygotowuje administrację i instytucje samorządowe do zarządzania w przyszłości lokalną częścią funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.
Wypełnieniu celu strategicznego nr 6
służyć będą następujące kierunki :
Kierunek 1
Utrzymywanie bieżącej współpracy z sąsiednimi miastami i gminami poprzez organizowanie cyklicznych spotkań ich zarządów i prezydiów w celu wypracowania wspólnego stanowiska w sprawach o znaczeniu lokalnym.
Kierunek 2
Nawiązanie partnerskiej współpracy z wybraną gminą jednego z krajów Unii Europejskiej celem lepszego przygotowania się do uczestnictwa w Unii oraz gminą z państw Europy Środkowej i Wschodniej dla wykorzystania wspólnych doświadczeń przy rozwiązywaniu wspólnych problemów.
Kierunek 3
Promocja pozytywnego wizerunku miasta, oparta o jego potencjał wytwórczy. Możliwości rozwojowe i walory przyrodnicze, skierowane na zewnątrz – do adresatów krajowych i zagranicznych.
Kierunek 4
Zwiększanie zdolności absorbowania zewnętrznych środków wsparcia finansowego, pochodzących z budżetu państwa oraz funduszy przedakcesyjnych Unii Europejskiej.
PRIORYTET STRATEGICZNY NR 7
Osiągnięcie zrównoważonego rozwoju rolniczych obszarów miasta.
„Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa” zakłada dążenie do osiągnięcia na terenach wiejskich równowagi rozwojowej, polegającej na kojarzeniu ze sobą celów produkcyjnych, ekonomicznych, społecznych i środowiskowych. Wskazania i kierunki przekształceń zawarte we wspomnianym dokumencie wyznaczają zakres zadań również dla naszego miasta, w którym z działalnością rolniczą związane jest ponad 17 tys. osób. Realizacji tego priorytetu służy cel strategiczny :
Cel strategiczny nr 7
Zapewnienie mieszkańcom terenów rolniczych godnych warunków życia i pracy, pozwalających zrealizować ich cele ekonomiczne, edukacyjne, kulturowe i społeczne.
Działalność rolnicza na terenie naszej gminy koncentruje się we wschodniej, południowo- wschodniej i północnej jej części. Związane jest z nią ponad 13 procent mieszkańców Dąbrowy Górniczej, którzy swoje gospodarstwa wykorzystują w większości jako źródło produktów na samozaopatrzenie lub jako dodatkową działalność gospodarczą. Poprawie sytuacji tej grupy ludności służyć będą przekształcenia, zmierzające do wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, w tym m. in. zwiększenie zatrudnienia poza rolnictwem przy jednoczesnym tworzeniu miejsc pracy dla uzupełnienia dochodów z rolnictwa (dwuzawodowość). Pomoc państwa kierowana będzie na przekwalifikowania zawodowe i kształcenie ludności, tak aby nabyte kwalifikacje i umiejętności umożliwiałyby efektywną pracę w rolnictwie, zatrudnienie poza rolnictwem lub łączenie tych dwóch rodzajów zatrudnienia. Towarzyszyć temu będą działania wspierające rozwój infrastruktury społecznej, rozbudowę sieci usług publicznych i komercyjnych wpływających na podniesienie jakości życia na obszarach rolniczych.
Dokonaniu głębokich przemian jakościowych we wszechstronnym wykorzystaniu terenów wiejskich służyć będzie porządkowanie ich przestrzeni. Działania w tym zakresie powinny koncentrować się, z jednej strony na systemowej regulacji stanu prawnego gruntów oraz, co nie mniej istotne, na identyfikowaniu terenów kwalifikujących się do wyłączenia z produkcji rolniczej. Dla tych obszarów konieczne jest poszukiwanie alternatywnych sposobów zagospodarowania poprzez wzmocnienie ich infrastruktury oraz przygotowanie właściwych ofert i ich promocję.
Naturalne walory środowiska przyrodniczego naszego miasta stanowią silny punkt oparcia dla rozwoju innych, poza produkcją rolną, funkcji obszarów wiejskich, zwłaszcza turystyki, agroturystyki i rekreacji. Działania w tej sferze podjęte już zostały w naszym mieście, czego efektem jest wykorzystanie 3 gospodarstw rolnych jako bazy agroturystycznej. Funkcja rekreacyjna terenów wiejskich powinna być nadal rozwijana, zwłaszcza w perspektywie zagospodarowania terenów Kuźnicy Warężyńskiej i wykorzystania położonych na obszarze gminy fragmentów Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Dla tej grupy społeczeństwa miasta, która swoją obecną pracę i przyszłość wiąże w znaczącym stopniu z działalnością rolniczą przeznaczone będą instrumenty ekonomiczne pomocy państwa, mające na celu restrukturyzację i modernizację gospodarstw. Przemiany dotyczyć będą głównie podnoszenia jakości produkcji, dostosowania jej do potrzeb rynku i wymogów związanych z ochroną środowiska.
Cel strategiczny nr 7 realizowany będzie
poprzez następujące kierunki działań :
Kierunek 1
Porządkowanie przestrzeni terenów rolniczych poprzez systematyczną regulację ich stanów prawnych oraz wyodrębnienie obszarów nie nadających się do produkcji rolniczej z przeznaczeniem na inny kierunek zagospodarowania.
Kierunek 2
Koncentracja przedsięwzięć infrastrukturalnych na obszarach podmiejskich celem uzbrojenia terenów dla ich przyszłego zagospodarowania.
Kierunek 3
Rozwijanie przedsiębiorczości pozarolniczej, zwłaszcza usług i turystyki wiejskiej, poprzez zagospodarowanie terenów rekreacyjnych i tworzenie miejsc pracy dla osób rezygnujących z działalności rolniczej.
Kierunek 4
Wspieranie przemian, mających na celu wdrażanie europejskich standardów weterynaryjnych i fitosanitarnych, rozwój nowoczesnego przetwórstwa rolno-spożywczego, marketingu produktów rolnych oraz produkcji rolniczej służącej ochronie środowiska naturalnego i krajobrazu, jak również promowanie zalesień gruntów rolnych.
ZAKOŃCZENIE
Odpowiedzialność za wdrażanie założeń strategii rozwoju miasta spoczywa na administracji samorządowej, wspartej działaniami Społecznego Komitetu Koordynacyjnego, który czuwać będzie również nad dostosowaniem strategii do zmieniających się warunków wewnętrznych i zewnętrznych.
Strategia nie jest bowiem dokumentem stworzonym raz na zawsze, podlegać musi modyfikacjom i udoskonaleniom, tak aby znajdowały w niej swe odbicie potrzeby społeczności miasta, gdyż tylko wówczas może się stać programem rozwojowym, wokół którego skupią się wszystkie podmioty, mające wpływna procesy rozwojowe.
A N E K S
SKŁAD SPOŁECZNEGO KOMITETU KOORDYNACYJNEGO
1. Marek Drożyński - Przewodniczący Rady Miejskiej
2. Tadeusz Cuber - W-ce Przewodniczący Rady Miejskiej
3. Anna Gondek - W-ce Przewodnicząca Rady Miejskiej
4. Józef Juroff - W-ce Przewodniczący Rady Miejskiej
5. Marek Lipczyk -Prezydent Miasta
6. Tomasz Sołtysik - I Z-ca Prezydenta Miasta
7. Krzysztof Bobrowski -Z-ca Prezydenta Miasta
8. Andrzej Kordys - Z-ca Prezydenta Miasta
9. Czesława Frydrych - Członek Zarządu
10. Tadeusz Orpych - Członek Zarządu
11. Bożena Pietrzko - Członek Zarządu
12. Franciszek Arciszewski - Przew. Komisji ds. Inwentaryzacji Mienia Komunalnego
13. Henryk Białas - Przew. Komisji ds. Ekologii, Rolnictwa
i Leśnictwa
14. Kazimierz Dąbrowski - Przew. Komisji ds. Rodziny
15. Dariusz Gęca - Przew. Komisji ds. Gospodarki
Komunalnej
16. Ryszard Grzywna - Przew. Komisji ds. Opracowania Projektu
Programu Gospodarki Wodno-Ściekowej
17. Ewa Janicka - Przew. Komisji ds. Zdrowia i Opieki Społecznej
18. Robert Koćma - Przew. Komisji ds. Sportu, Rekreacji
i Kultury
19. Zbigniew Pikiewicz - Przew. Komisji ds. Rozwoju Miasta
20. Grzegorz Raczek - Przew. Komisji ds. Oświaty i Wychowania
21. Stanisław Sokoliński - Przew. Komisji Rewizyjnej
22. Barbara Tometczak -Przew. Komisji ds. Interwencji
i Współpracy z Mieszkańcami
23. Wiesław Wiekiera - Przew. Komisji ds. Bezpieczeństwa Publicznego
24. Adam Majewski - Radny Rady Miejskiej
25. Małgorzata Zawadzka - Kierownik Powiatowego Urzędu Pracy
ŹRÓDŁA:
1. Strategia zintegrowanego rozwoju województwa katowickiego 1998-2002.
2. Strategia rozwoju Wspólnoty Zagłębiowskiej do 2010 r.
3. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Dąbrowa Górnicza. Katowice 1997.
4. Strategia wewnętrznego i zintegrowanego rozwoju miasta Ruda Śląska do 2015 roku. Ruda Śląska 1997.
5. Założenia strategii rozwoju województwa śląskiego. Katowice 1999.
6. Specyfikacja Najważniejszych Problemów Miasta Dąbrowa Górnicza konie-cznych do rozwiązania w czasie bieżącej kadencji Rady Miejskiej - marzec ‘99 r.
7. R. C. Ackerley, S.Johnson : Strategie regionalne. Poradnik. Polska Agencja Ro- zwoju Regionalnego. Warszawa 1997.
8. M. Armstrong: Zarządzanie zasobami ludzkimi: strategia i działanie. Kraków 1996.
9. B. Gliński: Zarządzanie Strategiczne: geneza i rozwój. Warszawa 1996.
10. A. Klasik: Planowanie strategiczne. Warszawa 1993.
11. A. Klasik: Zarys metodyki planowania strategicznego. Katowice 1993.
12. R. Koch: Strategia: jak opracować i wprowadzić w życie najskuteczniejszą strategię . Kraków 1998.
13. M. Marchesnay: Zarządzanie strategiczne : geneza i rozwój. Warszawa 1996.
14. E. Nowińska: Strategia rozwoju gmin na przykładzie gmin przygranicznych. Poznań 1997.
15. J. Parysek: Strategia rozwoju lokalnego wybranych miast zrzeszonych w Związku Miast Polskich (w:) Konferencja „Strategia rozwoju miast”. Materiały. Poznań 1997.
16. A. Prusek: Strategia rozwoju w warunkach gospodarki rynkowej. Kraków 1995.
17. A. Purgat, R. Reszel: Zarządzanie gminą w teorii i praktyce: poradnik. Zielona Góra 1997.
18. M. Ward: 50 najważniejszych problemów zarządzania. Kraków 1997.
19. E. Wysocka, J. Bobiński (i inni): Strategia i polityka rozwoju gmin i województw. Podstawy metodyczne. Zielona Góra 1996.
20. Województwo Śląskie ’99. Raport o Rozwoju społecznym. Katowice 1999.
21. Zarządzanie gminą : materiały szkoleniowe. Brytyjski Fundusz Know-How. Warszawa 1994.
22. M. Ziółkowski : Strategia rozwoju miast. Materiały. Poznań 1997.
23. S. Drygas: Kierunki działań rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw do 2002 roku. Referat wygłoszony na konferencji naukowej nt. „Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw czynnikiem restrukturyzacji województwa śląskiego”. Dąbrowa Górnicza 16.11. 1999.
24. Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa. Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Warszawa 1999.
25. Związki bliźniacze. Współpraca międzynarodowa zarządów lokalnych. Związek Miast Polskich. Poznań 1998.
26. Strony internetowe:
http://www. biurose. sejm. gov.pl./ teksty/r-132.htm
http://www. wpolnota.ogr.pl./wspolnota/9921/ws9921-07.htm